تعداد نسبتا زیاد بنا‌های برجای‌مانده از دوران تیموری در خراسان، مرهون توجه خاص برخی پادشاهان آن سلسله به‌ویژه شاهرخ تیموری و شخصیت‌های والامقام آن دوران مانند گوهرشاد‌خاتون، غیاث‌الدین پیر احمد خوافی، امیر علیشیر نوایی، قوام‌الدین شیرازی، غیاث‌الدین شیرازی و هنرمندان چیره‌دستی، چون بایسنقر‌میرزاست.
یادگاری از دوره تیموری :
تقریبا در تمام مدت سلطنت شاهرخ تیموری (۸۰۷‌-۸۵۰ هجری‌قمری) خراسان از رونق و آبادانی نسبی برخوردار بوده و در برخی شهر‌های خراسان مانند مشهد، خرگرد، تربت جام و تایباد، بنا‌های باشکوه و مجللی به همت آن بزرگان ساخته شده است.
شهر مشهد گویا از این موهبت‌ها بیشتر برخوردار شده و دلایل عمده آن در درجه اول، وجود حرم مطهر امام‌رضا (ع) و دیگر، حضور و حمایت سادات مشهد و به‌ویژه رؤسای آن‌ها یا «نقیبان» در جایگاه حاکمان واقعی مشهد بوده است.
یکی از نقبای پرنفوذ و محترم سادات موسوی مشهد در آن دوران، امیر سلطان غیاث الدین محمدبن موسی‌بن‌جعفر (ع) بود.
او در در سال۸۳۲‌هجری‌قمری در مشهد وفات یافت و در فاصله حدود ۵۰۰متری شمال حرم مطهر به خاک سپرده شد. ظاهرا در همان زمان، بنایی بر فراز گورش ساخته شد که بعد‌ها به «گنبدخشتی» شهرت یافت.
بنای گنبد خشتی در گزارش استادان اروپایی :
گنبد خشتی که احتمالا نام خود را از ساختار آجری گنبد اولیه آن گرفته، بنایی است با نمای چهارضلعی در بیرون و چلیپایی (صلیبی‌شکل) درون و گنبدی دو‌پوش به ارتفاع ۹/۱۴ متر بر فراز ساقه‌ای بلند و آجری.
ظاهرا تغییر و تحولات فراوانی که در این بنا صورت گرفته، چهره اولیه و واقعی آن را دگرگون کرده است، به‌گونه‌ای‌که به قول برنارد اوکین، ظاهر اصلی بنا را به دشواری می‌توان تعیین کرد، چون در این ساختمان، مرمت‌های بی‌شماری در دوره‌های گوناگون صورت گرفته است.
گنبد خشتی در دوره معاصر :
تا دهه‌های اخیر بدنه بنا منظر منظم و مطلوبی نداشت و ساقه گنبد با کاشی‌های سفید، آبی، سیاه و کتیبه‌ای درشت‌خط بر حاشیه بالایی ساقه نقش بسته بود که اصالت و زیبایی چندانی در خور بنا نداشت. اخیرا تزیینات کاشی جمع‌آوری و بدنه‌های خارجی بنا با آجر نماسازی شده است.
نمای بیرونی این بنا که در حال حاضر به «امامزاده محمد» معروف است، یک فضای مکعب‌شکل آجری با درگاهی‌ها و طاق‌نما‌هایی بر بدنه با گنبدی آجری به چشم می‌آید که بر فراز ساقه‌ای استوانه‌ای استقرار یافته و درگاهی‌هایی برای روشن‌کردن فضای داخلی بنا بر ساقه استوانه‌ای تعبیه شده است. فضای چلیپایی داخلی دارای چهار ایوان است و گوشوار‌های حد‌فاصل ایوان‌ها با ترکیب موزون قاب‌ها و مقرنس‌ها به‌زیبایی آراسته شده است.
مقرنس‌ها از گوشه‌ها آغاز شده است و لچکی‌های طرفین طاق‌ها و تمامی زیر گنبد را پر کرده اند و در مرکز پوشش گنبدی بنا به‌گونه‌ای جمع شده‌اند که تشکیل یک دایره مقعر یا شمسه داده‌اند. سطوح پر و خالی و سایه‌روشنی که بر‌اثر تابش نور از نورگیر‌های ساقه گنبد ایجاد شده، منظره بدیع و زیبایی را موجب شده است.
در‌جریان مرمت‌های سال‌۱۳۵۶خورشیدی یک سردابه زیر کف ظاهر شد که آن نیز نقشه صلیبی شکل داشته و در قسمت مرکزی آن ستون باریکی استوار شده است تا پایه طاق‌ها و تویزه‌های پوشش سردابه را نگاه دارد.
تزیینات بنا علاوه‌بر مقرنس‌ها و ترنج‌های گچی، اسلیمی‌ها و کتیبه‌هایی بر ازاره‌ها هستند. گنبد خشتی در‌کنار کوچه‌ای به همان نام در یکی از محلات قدیمی مشهد و در مجاورت خیابان طبرسی قرار دارد. ناگفته نماند این بنا ۵‌اردیبهشت سال‌۱۳۵۶‌خورشیدی با شماره‌۶۱۶ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده و امروزه سوای جایگاه مذهبی‌اش که مورد توجه و احترام اهالی است و همه‌روزه با مراجعه زائران مشتاق روبه‌روست، به‌عنوان یکی از اندک یادگار‌های میراثی باقی‌مانده از مشهد عصر تیموری نیز شناخته می‌شود.
بنای تاریخی گنبد خشتی مشهد در حدود 508 سال قدمت داشته و مرقد امامزاده سید محمد در این بنا واقع شده است.
گنبد خشتی مدفن یکی از سادات موسوی شهر مشهد ، از نوادگان حضرت موسی بن جعفر علیه السلام است که در سال ۸۳۲ هجری قمری (زمان سلطنت شاهرخ تیموری) وفات یافته است. این بنا در زمان صفوی و به دستور شاه عباس اول بر روی مزار این بزرگوار ساخته گردید. بنابراین گنبد خشتی با قدمت بیش از 500 سال ، پس از حرم حضرت امام رضا علیه السلام قدیمی ترین زیارتگاه مشهد مقدس است .
پلان گنبد خشتی مشهد شامل موارد زیر است:
– سرداب
– چهار طاقی دارای چهار ایوان که بر روی سرداب واقع شده است.
– گنبد ساقه دار بر فراز بنا
ارتفاع گنبد 14.9 متر است. کل بنای مسجد گنبد خشتی مشهد از آجر و گچ ساخته شده و گنبدش از نوع دو پوششه می باشد. همچنین با استفاده از مقرنس های گچی زیبا داخل گنبد را تزئین کردند.
مرقد امامزاده سید محمد که به گنبد خشتی معروف است محلی زیارتی و تاریخی میباشد . و برای زائران اماکن زیاتی در مشهد یا دوست داران معماری تاریخی، میتواند یکی از انتخاب هایشان باشد.